Taşıyıcı Annelik: Tıpkı James Franco Gibi
Andres Jaque
2016’nın ilk üç ayında, ABD’deki kliniklerde üreme ve taşıyıcı annelik hizmeti alan zengin Çinli çiftlerin sayısı %260 arttı.(1) ABD’deki birçok doğum kliniği, Çin vatandaşlarının hâlihazırdaki müşterilerinin %40’ını oluşturduğunu itiraf ediyor. Bu ani yükseliş kısmen Çin’in tek-çocuklu aile politikalarının sona ermesinden kaynaklanıyor.(2) Çevre kirliliğine uzun süre maruz kalınması sebebiyle çoğu uygulama çiftlerin gebelik öncesi doğurganlık tedavileri almalarını ve çiftten birinin veya her ikisinin de doğurgan olmaması durumunda ise yumurta ve/veya sperm bankası kullanımını gerektiriyor.(4) Kaliforniya’daki bir üreme merkezi olan “Extraordinary Conceptions” isimli kliniğin vakıa koordinatörü Jennifer Garcia’ya göre, çiftler donörlerin Ivy League okullarından mezun olmalarını tercih ediyor ve “birçok Çinli müşteri” uzun boylu ve sarışın donörleri tercih ediyor ki bu ücreti ikiye katlayabiliyor. “Bugünlerde artık bebeğinizi tasarlayabiliyorsunuz.”(4) California Cryo Bank isimli tüp bebek uygulamaları için sperm sağlayıcılığı yapan çevrimiçi banka, donörleri James Franco veya Ji Jin-hee gibi güzellikleri hem Asya hem Batı zevklerince takdir gören oyuncular gibi erkek ünlülere benzerliklerine göre ayrıştıran telifli bir “Benzerler” servisi bile geliştirdi. Doğurganlık tedavilerinin yanı sıra klinikler genetik seçim servisi de sunuyor. Embriyolar taşıyıcı rahime yerleştirilmeden önce inceleniyor ve orak hücre anemisi, Tay-Sach hastalığı veya kas distrofisi gibi hastalıkları taşıma ihtimali olanlar ayıklanıyor. Bu inceleme aynı zamanda yerleştirilecek embriyonun cinsiyetini de seçmeyi mümkün kılıyor.(5)
Çin toplumunda erkek evlatların yaşlanan ebeveynlerinin bakımını sağlamak konusunda sorumluluk alması bekleniyor. Böylece hastalıklar ve cinsiyete dair bu genetik inceleme, ebeveyn olmayı umut eden çiftlerin geleceğe dair finansal ve duygusal riskleri azaltmak için kullandıkları stratejinin bir parçası hâline geliyor. Dahası, Çin vatandaşlarından temin edilen genetik materyal vasıtasıyla rahme düşmüş yeni doğanlar Çin vatandaşı olarak kayıt ettirilirken, ABD topraklarında doğan (ve ABD anayasasının on dördüncü maddesi gereği ABD vatandaşlığına hak kazanan) çocuklar, yirmi bir yaşına geldiklerinde ebeveynlerine yeşil kart kefili olabiliyor.(6) Ortalama 150.000 dolar yani Pekin’deki bir öğretmenin yıllık maaşının dört katı(7) karşılığında, cinsiyet seçimi dahil tüp bebek uygulaması ve denizaşırı taşıyıcılık ve donörlük, Çinli çiftlerin geleceğe dair belirsizliği azaltmak, vatandaşlık hakkı kazanmak ve çocuklarını uluslararası bir biçimde çekici kılmak için kullandıkları giderek popülerleşen, bu yeni üretilen insanları dünyanın en geniş üretim ve tüketim alanlarının ikisinde de ayrıcalıklı bir şekilde konumlandırmayı amaçlayan bir şema hâline geliyor.(8)
Her ne kadar bu uygulamalar hâli vakti yerinde toplumsal çevrelerde yükselişte olsa da taşıyıcılık ve donörlüğün toplumsal imajı hâlen yapım aşamasında. 2009’da TV ve film yıldızı çift Sarah Jessica Parker ve Matthew Broderick, yeni doğan ikiz kızlarının dünyaya gelişini halka duyurmak amacıyla bir fotoğrafı, yeni doğum yapmış ünlünün hastane yatağında verdiği jenerik pozun özenle kurgulanmış bir versiyonunu yayımladı ancak bu fotoğraf mevzubahis doğum hadisesinin bir temsili olarak tüm eşraf tarafından kabul görmedi. Parker ve Broderick bu yatak sahnesini düzenlerken, avukatları da ikizlerin taşıyıcı annesi Michelle Ross’un, dedikodu bloglarında “Sarah Jessica Parker’ın ikizlerine hamile olan dövmeli, biseksüel rakçı”(9) olarak lanse edilip yayılmasını engellemeye dair yasal bir savaş içindeydi.
Çinli-Amerikalı taşıyıcılar konusunda, yeni doğanların kimliklerine dair coğrafi hudutların esas alındığı geleneksel yollar sorgulanmaya başlanıyor. Örneğin, rahme düşmenin ve doğumun farklı ülkelerde gerçekleşmesi Çinli ebeveynlerin yeni doğanlara isim vermek için kullanılan astroloji temelli bir yöntem olan bazi’yi kullanmalarını imkansız kılıyor.(10) Uluslarüstü yöntemle dünyaya getirilmiş insanlar, doğumun tekil coğrafyalara bedensel bir atıf kaynağı olarak kullanılmasının ve bunun popüler kültür uygulamalarınca yerleştirilmiş olduğu gerçeğinin temellerini sarsıyor.
Çinli iş adamlarının ve hükümet yetkililerinden uluslarüstü yenidoğanların faydanın politik nüfuz vasıtasıyla üretildiği, görece istikrarlı ve sıkı bir şekilde düzenlenmiş kurumlar aracılığıyla sağlanabilecek düzenleyici bir alan oluşturmada kilit rol oynamaları bekleniyor.(11) Bu şekilde oluşturulmuş yenidoğanlar, coğrafi olarak üretilemeyecek ancak Çin vatandaşlarının – çoğunlukla seçilmiş fenotiplerden alınan donör yumurta ya da spermiyle birlikte – genlerinin ve ABD vatandaşlarının rahimlerinin biyopolitik bir bileşiminden imal edilebilecek karmaşık bir bölgesel birikimi cisimleştiriyor. Öncülü, aynı bedenlerin ve fiziksel niteliklerin övüldüğü uluslarüstü bir toplumsal buluşma ihtimalini yaratan bir ünlü endüstrisi olan uluslarüstü gebelik, mühendislik eseri varlıklarının bir parçası olarak, ilerici bir biçimde son moda ve geniş çevrelerce kabul edilen ünlü benzeri rollerini üstlenen yeni bir çeşit insan cisimlendirerek coğrafi sınırlar ve siyasi anlaşmalara cevap verip onları yeniden ayarlıyor.
Uluslarüstü gebelik süreci genellikle Çinli danışmanlık firmaları tarafından, yasaların ilerici ebeveynlik hakları ve taşıyıcılık konusunda daha uygun olduğu Kaliforniya’daki taşıyıcılık merkezleriyle, New York veya Boston’daki hukuk bürolarının ve doğum merkezlerinin koordinasyonu adına sarf edilen çabalarla hayata geçiyor.(12) Sürecin tamamı on beş aydan fazla zaman alıyor ve çiftlerin çoğunlukla turist vizesiyle, ABD’yi en az dört kez ziyaret etmelerini ve bu ziyaretlerinde ortama birer hafta ülkede kalmalarını gerektiriyor. Taşıyıcılık Çin’de yasadışı olduğu için, çiftlerin hamileliğe dair yalan söylemeleri, akrabalarına, arkadaşlarına ve iş ortaklarına gebeliği duyurarak kanun kaçaklıklarının ortaya çıkmasını engellemeye çalışmaları sıra dışı bir durum değil. Güya hamile olan partnerin ABD’de uzun süreler kalması hikâyenin inandırıcılığı açısından çoğunlukla gerekli olabiliyor. ABD’de geçirilen toplam ortalama sekiz hafta ile – ki zaman zaman on altı haftaya da çıkabiliyor – uluslarüstü doğurganlık bileşimsel bir biyo-yasal uygulama olmakla kalmıyor, aynı zamanda New York ve Boston gibi şehirlerin ağırlamak zorunda kaldıkları geçici bir şehir sakinliği biçimi hâline de bürünüyor.
Ekim 2016’da, Catherine Foundation isimli, Washington DC merkezli, misyonu ABD’de sağlıklı üremeyi desteklemek olan bir kurum, New York’ta Mandarin Oriental Hotel’de düzenlenen, doğurganlık alanından en ilerici profesyonelleri ve en gelişmiş teknikleri sunma amacı taşıyan iki günlük bir konferans olan Destekli Üreme Dünya Kongresi’ni düzenledi (Assisted Reproductive World Congress / ARWC). Kongrenin yapılacağı otel ve Columbus Circle’da, “Manhattan’ın kalbindeki” konumu, tüm dünyadan doktorlar ve bilim insanlarının ARWC’ye katılımını cezbetmek adına konferansın web sayfasında defalarca üzerine basılarak tekrar edilmişti. Konferansın Program Komitesi başkanı ve aynı zamanda baş konuşmacı, New Hope Doğurganlık Merkezi’nin kurucusu, tıbbi direktörü ve CEO’su Dr. John Zhang’di. New Hope’un genel merkezi, Columbus Circle 4 numarada, Mandarin Oriental Hotel’e 30 metreden daha yakın, yavan bir ofis binasında ihtiyatla konumlandırılmıştı. Pekin’de bulunan bir tıp merkezi ve müşteri hizmetleri departmanıyla, New Hope hem bedensel hem de coğrafi bir işlem olarak tüp bebek uygulamalarında bir öncül olarak kabul edilebilir. “Kişiselleştirilmiş doğurganlık tedavisi almak için uluslararası seyahatlerde bulunan birçok hastaya” sunulmak üzere özel olarak tanımlanmış “Uluslararası Doğurganlık” terimini de New Hope icat etmişti.(13)
New Hope’un hizmetlerinden faydalanan çiftlere, şehirde kaldıkları süre boyunca Mandarin Orient Hotel’den hatrı sayılır bir indirim imkanı sunuluyordu. 1963’te kurulan Mandarin Hotel Grubu, Jardin, Matheson & Co isimli, 1841’de kurulan Britanyalı bir ticaret şirketine ait.(15) Tarihsel olarak şirketin büyümesi on dokuzuncu yüzyılda yapılan afyon ticaretiyle ve şirketin Hong Kong’u Çin’in güneydoğu sahiline uyuşturucu dağıtmak için bir geçit olarak kullanmasıyla doğrudan ilintili. Şirketin Columbus Circle’daki oteli 2003’te, Michael Bloomberg’ün New York valisi seçilmesinden iki yıl sonra, New York Kolezyumu’nun yerine inşa edilen Time Warner Merkezi’nin bir parçası. Tasarlandığı ve inşa edildiği tarihte, kat sınırı yasaları o zaman için görülmemiş bir şekilde yorumlanarak projenin müteşebbisleri Releated Companies ve Apollo Gayrimenkul Danışmanlığı isimli grupların yirmi altı katlı ofis binalarına izin veren imar haklarını yetmiş iki katlı ikiz kuleler dikebilmelerini sağlayan bir şekilde değiştirmelerine imkan sağlanmıştı.(16) Sınırlı sorumlu şirketlerin gayrimenkul sahiplerinin kimliklerini saklayabilmeleri ve artık yürürlükte olmayan 421-a vergi muafiyeti programı, Time Warner Merkezi’nin yalnızca servetlerinin oluştuğu jeopolitik alanlarla yaşamlarını sürdükleri alanları birbirinden ayırarak mukavemet elde eden varlıklı, çok-meskenli insanları cezbetmesini sağlamamış, aynı zamanda onların yaratımına da katkıda bulunmasına da neden olmuştu.(17)
Doğum klinikleri, taşıyıcılık kurumları, hukuk büroları ve yumurta/sperm bankalarının işbirliğinden doğan insanların tasarımı ve üretimi, daha önce gayrimenkul formunda denenmiş bedenlere doğru genişliyor. Şehirciliğin eşitsizliğin üretimine katkısı, Kaliforniya hukuk büroları tarafından taşıyıcılara ve donörlere sağlanan görünmezlik veya sınırlı sorumlu şirketlerin gayrimenkul sahiplerine tanıdığı görünmezliğin izinde daha sofistike bir görünmezliğe erişiyor gibi görünüyor. Göçmenlerin çalıştığı şantiyelerin yakınlarında, gün geçtikçe daha çok Mandarin Oriental Hotel’e gelip giden, iyi bakılan ebeveynleri, kas distrofisinden uzak vücutları ve belki de James Franco ya da Ji Jin-hee benzeri suretleriyle uzun, sarışın, varlıklı, başarılı iş insanlarına tanık olmaya başlayabiliriz.
(1) Ideal Legal Group Inc. isimli, taşıyıcı gebelik alanında uzman, New York, San Fransico ve Elhamra’da ofisleri bulunan şirkete göre.
(2) Extraordinary Conceptions’a göre.
(3) Chinese Population Association’a göre kısırlık oranları son yirmi yılda endüstriyel etkinliğin artışı sonucu dörde katlandı. Çin’de %12.5’i çocuk yapabilecek yaşta olan kırk milyon kişi kısır kabul edilirken, nüfustaki büyüme 1988’de %1.97’den, 2016’da %0.46’ya geriledi.
(4) Alexandra Harney, “Chinese Look Overseas For Surrogates,” New York Times (23 Sept. 2013).
(5) Kevin Smith, “As China’s One-Child Policy Ends, Surrogacy Services Rise In The U.S,” San Gabriel Valley Tribune (Monrovia, CA), April 30, 2016.
(6) Bu durum doğum klinikleri ve taşıyıcılık kurumlarının işbirliği sonucu mümkün kılındı.
(7) Kaynak: China Today.
(8) Çift vatandaşlığa Çin’de resmi olarak izin verilmiyor ancak birden fazla vatandaşlık hakkını elinde bulundurmanın çokça yolu mevcut.
(9) Daily Mail Reporter, “Pictured: The Tattooed, Bisexual Rocker Who Is Pregnant With Sarah Jessica Parker’s Twins,” Daily Mail (7 May 2009).
(10) Sophia Yan, “Chinese Are Hiring Surrogate Moms In America,” Cable News Network (2015).
(11) Ibid., Harney.
(12) Doğum belgelerinde genetik ebeveynlerin yasal cet olarak işlenmesine izin vermek bürokrasiyi ciddi bir şekilde kolaylaştırarak, gebeliğin bir taşıyıcılık ya da bir donörlüğün sonucu olduğu gerçeği görünmez kılınıyor.
(13) “International Fertility,” New Hope Fertility Clinic →.
(14) Dafydd Evans, “The Foundation of Hong Kong: A Chapter of Accidents,” in Hong Kong: The Interaction of Traditions and Life in the Towns, ed. Marjorie Topley (Hong Kong: Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society, 1975), 11– 41.
(15) Christopher Munn, “The Hong Kong Opium Revenue, 1845-1885,” in Opium Regimes: China, Britain, and Japan, 1839-1952, eds. Timothy Brook and Bob Tadashi Wakabayashi (Berkeley: University of California Press, 2000), 105–126
(16) Bu durum üç metrelik bir komşuluk sınıryla mümkün kılınmıştı.
(17) 421-a Vergi Programı’nda, en yüksek değerli apartmanların Vergi Yükümlülüğü, ortalama New York gayrimenkul vergi ödemelerinin 1/100’üne varan bir oranda düşürülmüştü. Kaynak: Evan Bindelglass, “Everything You Need to Know About NYC’s 421-a Tax Program, Poised to Expire Today,” Curbed (Jan. 2016); Criston Capps, “Why Billionaires Don’t Pay Property Taxes in New York,” Citylab (May 2015); “A Summary: The Hidden Money Buying Condos at the Time Warner Center,” New York Times (7 Feb. 2015).