Türkiye Tasarım Kronolojisi: Deneme

Pelin Derviş, Gökhan Akçura

Studio-X Istanbul

“3. İstanbul Tasarım Bienali Tanzimat’tan günümüze Türkiye’deki tasarım tarihine farklı alanların içinden bakmayı deneyen bir platform ve ağın oluşmasına vesile oldu. Bu, yıllar sürecek bir çalışma [ve]… farklı alanların kendi iç dinamiklerine ülke ve dünya ölçeğinden bakmayı; bu farklı alanların bir araya gelişleriyle çapraz ilişkilenmeleri görebilmeyi hedefliyor. Aynı zamanda, gündelik hayatımızın olağan bileşenlerinden bazılarına tasarım gözlüğünü takarak bakmayı deniyor… [E]le aldığımız konularda eksiksiz birer kronoloji yazabildiğimizi de iddia etmiyoruz; sadece üzerinde tartışabileceğimiz ve böylece geliştirebileceğimiz bir zemin oluşturmaya çalışıyoruz. Yani, Merak Kabinesi birbirine değen bir seçki üzerinden tartışmalar açabilmenin; tartışmaları derinleştirecek kişilere ulaşabilmenin yollarını arıyor… Gündeliğin Belleği… çoğu artık var olmayan kişiler, mekanlar ve nesneler ile yeniden kurulan temas anlarında farklı bir bakış içinde olmayı, bir anlamda iz sürmeyi teşvik ediyor.” – PD, GA

Türkiye Tasarım Kronolojisi Deneme, Türkiye merkezli 50’den fazla uzmandan oluşan bir grup tarafından yürütülen, 1839 tarihli Tanzimat Fermanından bu yana Türkiye’de tasarımı farklı alanlar içerisinde ele alan üç yıllık bir araştırma projesinin ilk evresini ortaya koyuyor. Bu grup kendini esprili bir şekilde Merak Kabinesi olarak adlandırıyor ve ambalaj, aydınlatma, grafik, iletişim ve reklam, konut, mobilya, müzik, oyuncak, peyzaj, sağlık, sanayi yapıları, seramik, sivil örgütlenmeler, savunma, kozmetik, tekstil/giyim, ev aletleri, ulaşım gibi konular üzerine eğiliyor; bu konuların bazılarında geniş bir literatür olmakla birlikte, bazılarının tasarım açısından ele alınmış olduklarını söylemek güç. Araştırmanın yenilikçi unsurlarından bir tanesi de gün geçtikçe sayısı artan tarihi aile fotoğraflarından oluşan bir koleksiyonu Türkiye’de tasarımın tarihine dair oldukça ayrıntılı, bağlamsal bir kayıt olarak kullanan Gündeliğin Belleği. Bienal süresince tasarımın her alanında bir dizi atölye çalışması eşliğinde aktif bir araştırma platformu şeklinde işleyecek olan proje buna ek olarak, gelecekte tasarımcı ve tarihçilerin başvurması için Studio-X Istanbul bünyesindeki kütüphanenin kalıcı bir bölümünü oluşturacak olan, tasarıma özel bir koleksiyon üretiyor.